Trouwtjes en rouwtjes zijn meestal de reden dat familie- of vrienden banden weer aangetrokken worden. Of juist niet, maar daar ga ik het nu even niet over hebben. Want de ervaringen die wij het afgelopen jaar hebben mogen ondervinden hebben namelijk het tegenovergestelde laten zien.
Ervaringen die bij ons veel (positieve) emoties hebben losgemaakt.
Zo heb ik de anderhalve week rondom het overlijden van mijn moeder als zeer bijzonder ervaren. Hoe we als kinderen en met mijn vader onze moeder een mooi en respectvol afscheid hebben kunnen geven. Maar ook hoe de gemeenschap op het eiland hiermee omging, dat voelde aan als een hele warme, zachte deken. Want voor mij kwamen alle emoties toen dubbel binnen omdat ik heel veel mensen zag uit het verleden, mensen die in de loop der jaren uit mijn gezichtsveld verdwenen waren, of waar ik nog wel herkenning in zag, maar waarvan de naam vervaagd was. Mensen die jaar in jaar uit hebben samengeleefd met mijn moedertje, méér met haar samengeleefd hebben omdat ikzelf ooit besloten had om aan het vaste land te gaan wonen en werken.
Uit het oog maar gelukkig niet uit het hart.
En de telefoon was geduldig en herinner mij vele gesprekken met haar waar wij beiden altijd erg blij van werden. Maar de verhalen die er gemaakt zijn met mijn moeder kwamen allemaal in die anderhalve week bijeen, verteld door lieve mensen die met haar geleefd hebben. Hoe goedlachs ze was. Hoe fanatiek ze was met sporten. Hoe ze hield van grappen en grollen. Hoe ze mensen kon motiveren. Hoe ze een steun kon zijn voor veel mensen.
Maar bovenal hoe zij en mijn vader elkaar liefhadden!
Hoe vaak heb ik ze niet horen zeggen: “Liefde is geven en nemen maar dan wel meer geven dan nemen!” Of de bescheidenheid over hun geluk, dat hun veel ongeluk bespaard gebleven is: “Wat zijn we toch gelukkig maar waar hebben we het aan verdiend!”
Ik kan nog steeds met veel genoegen terugdenken aan hoe die twee met elkaar omgingen.
Hoe ze in het leven stonden. En ik prijs mij gelukkig dit nog te kunnen delen met mijn vader, vooral nu hij zo moet wennen aan het nieuwe hoofdstuk in zijn leven, het hoofdstuk zonder zijn geliefde vrouw aan zijn zijde. Net als wij, hun kinderen moeten wennen. En moet mijn vrouw weer wennen aan het gemis van haar onlangs overleden vader. Met het overlijden van haar vader kwam er een einde aan jaren van zorg geven, zorg die ze had overgenomen van haar moeder die zeven jaar geleden plotseling kwam te overlijden.
Er hoeft ineens zoveel niet meer.
Na jarenlang wel zoveel gedaan te hebben. Zoals toen haar vader nog zelfstandig woonde, even langsgaan na haar werk. Even controleren of hij zijn medicatie wel genomen had, even met hem doornemen wat hij wilde eten van ‘Tafeltje Dekje’ voor de komende week, even zijn bed verschonen of nog even de boodschappen voor hem doen.
“Mijn sigaartjes zijn op..”, en daar ging ze alweer.
Hij vond het altijd fijn als ze er was. Op vrijdag schonk hij dan zelfs een borreltje voor haar in en praatten ze over de dagelijkse dingen of wat er op de televisie te zien was, zijn wereld werd namelijk steeds kleiner. Op een gegeven moment kwam hij bij ons in de kost. Dan kookte ik voor drie en zette zij zijn bord de volgende ochtend op de tuintafel, vooral de dingen die hij lekker vond. Na een paar dagen nam ze dan de borden weer mee en hoorde je haar al van verre aankomen doordat het porselein in haar fietsmand tekeerging. Tussen al dit ‘even’ door begeleidde ze hem ook nog tijdens alle afspraken in de ziekenhuizen waar hij óf onder het mes moest óf voor controle terug moest komen.
Bewonderingswaardig was hoe hij zijn kruis droeg.
Toch moest hij op een gegeven moment zijn zelfstandigheid inleveren voor een plek in het verpleeghuis. Dat gaf mijn vrouw wat lucht want hij werd daar als een koning verzorgd door vele lieve medewerkers. Maar de zorg om haar vaders zorgen bleef natuurlijk en maakte de band met haar vader nog intenser. Want hij wist dat het einde in zicht was en gaf daarom al zijn zorgen in haar handen: “Zeg dat maar tegen mijn dochter, zij regelt alles.”
Het gevecht met de angst voor het doodgaan moest hij zelf leveren.
Daar kon hij slecht mee omgaan. Dat kwam ook omdat hij een man was die moeilijk zijn gevoelens delen kon, dat hadden ze hem nooit geleerd. Ze hadden hem wel geleerd dat een man stoer moest zijn. En hard moest werken, want dan heb je ook geen tijd om je gevoelens te tonen.
Gelukkig laten we tegenwoordig die gedachtegang steeds meer los.
Toch stierf hij in alle rust en wij konden hem een eervol afscheid geven, fantastisch geholpen door de (nog jonge, maar zeer professionele) uitvaartondernemer, tijdens de voorbereidingen maar ook tijdens de afwikkelingen daarna.
Dat maakte het rouwen een stuk draaglijker.
Op de rouwdienst waren veel vrienden én familieleden afgekomen en zoals ik dit stukje al begon, werden vele banden weer aangetrokken. Ook hier zagen we weer veel mensen uit het verleden die niet om de hoek wonen, maar die wel veel gemeenschappelijke herinneringen meedroegen. Vooral voor mijn vrouw dan natuurlijk want ik heb 30 jaar van haar leven moeten missen.
Die tijd zijn we nu weer aan het inhalen.
Een week later kregen wij een uitnodiging vanuit de wat ‘vergeten familie’ om elders in het land bij elkaar te komen, om de banden weer aan te trekken. Wij zijn daarop ingegaan en het werd een gezellige middag. Het familielid dat dit organiseerde verraste ons met een video van een familiefeest uit 2002. We werden daardoor terug in de tijd geworpen en dat was best wel confronterend, vooral voor mijn vrouw. Want we zagen haar ouders, springlevend, lachend, pratend, dansend, vrolijk en vooral genietend.
En nog ver weg van het idee dat elk leven eindig is…
Gelukkig maar.
